امروزه خیلی از جوانان معتقدند که نمی خواهند با چشم بسته ازدواج کنند و یکی از دغدغه های آنان پیدا کردن عواملی است که آنها را در پیش بینی یک ازدواج موفق یاری می کند. خوشبختانه، اکثر صاحب نظران امروزی معتقدند که با این همه دستاورد علمی که در زمینه فرایند های ارتباطی زوج و عوامل مؤثر در سلامت یا عدم سلامت رابطه زوجین وجود دارد؛ تا حد زیادی می توان یک ازدواج موفق یا ناموفق را پیش بینی کرد.
یک شاخص ارزشمند، که می توان بر اساس آن آیندة یک ازدواج را پیش بینی کرد، كیفیت ارتباط پیش از ازدواج است. به زبان ساده تر، رفتار دو نفر پیش از ازدواج، شاخص خوبی است كه پیش بینی كنیم، بعد از ازدواج این دو چگونه با هم برخورد می كنند. یک سؤال اساسی که این دو نفر می توانند از خودشان بپرسند این است: « در این مدت که همدیگر را می شناسیم چه نسبتی از زمان با هم بودن را صرف رابطة مثبت و آرامش بخش و چه مدت را صرف رابطة منفی و تنش زا کرده ایم؟»
البته در این بررسی، مدت زمان آشنایی دو نفر و نوع رابطه آنها، تا حدودی تعیین کننده میزان درستی اطلاعاتشان است. دختر و پسری که مدت کمی از زمان شروع آشنایی آنها می گذرد، فرصت زیادی برای شناختن همدیگر نداشته اند. بعلاوه، آنهایی هم که در یک فاز عاشقانه و رومانتیک با هم ارتباط برقرار کرده اند، بهتر است زیاد به اطلاعاتی که راجع به همدیگر دارند، اعتماد نکنند.
یکی از تأثیر گذار ترین پژوهش ها در این زمینه، پژوهش های انجام گرفته توسط گاتمن است. وی پس از انجام یکسری پژوهش آزمایشگاهی، از طریق مشاهده رفتار 130 زوج که پذیرفته بودند زندگی زناشویی خود را زیر ذره بین بگذارند، به این نتیجه رسید که بعضی از خصائص رفتاری و شخصیتی زوج، بویژه در ابعاد کلامی، عاطفی و جنسی، تا حد زیادی با رضایت زناشویی آنها مربوط است و می تواند تضمین کننده زندگی مشترک طولانی مدت باشد. گاتمن می گوید، با مشاهده شکل گفت و گو و مشاجره میان زن و شوهر، می توان احتمال زندگی موفق و یا طلاق گرفتن آنها را پیش بینی کرد. وی به چهار خصیصه رفتاری، تحت عنوان « چهار اسب سوار که زندگی مشترک را به سرعت به سمت نابودی و طلاق پیش می برند، اشاره نمود:
1- انتقاد
2- سرزنش
3- جبهه گیری
4- سکوت
البته، چهار ویژگی فوق در تمامی ازدواج ها وجود دارد اما زمانی که حضور این چهار سوار در زندگی زناشویی، حالت دائم پیدا کند، رابطه زوج با مشکل جدی رو به رو می شود. در نهایت، زن و شوهر بعد از تلاش های زیاد برای حل این مشکلات، امید خود را از دست می دهند، از همدیگر فاصله می گیرند، دچار احساس تنهایی می شوند و اگر به این زوج کمک نشود، رابطه زناشویی آنها به پایان می رسد. وجود هر چهار اسب سوار در روابط زناشویی با 82 درصد دقت، وقوع طلاق را پیش بینی می کند و در صورتیکه اقدامات و تلاش های اصلاحی زن و شوهر به نتیجه نرسد، درصد درستی این پیش بینی، از حد 90 درصد هم بالاتر می رود.
محققان دیگری هم از طریق پژوهش های خود به این نتیجه رسیده اند كه زوج های خوشبخت کسانی هستند که:
1- انتظارات واقع بینانه ای از مشكلات ازدواج دارند و متوجه این مطلب هستند كه «ارتباط» همیشه بی دردسر نخواهد بود.
2- در برقراری ارتباط کلامی، عاطفی و جنسی مهارت خوبی دارند ( البته، همسران می توانند این مهارت ها را فراگیرند و در بهبود آن تلاش كنند).
3- در حل و فصل مشکلات و تعارض ها مهارت دارند (البته، همسران می توانند این مهارت ها را بیاموزند).
4- همسرشان را صادقانه و صمیمانه دوست می دارند (گویی در زمره دوستان صمیمی هستند). 5- بر سر آندسته از ارزش های اخلاقی، مذهبی و اجتماعی که برایشان مهم است، با یكدیگر توافق دارند.
در مجموع، در پاسخ به این سؤال که کدامیک از خصائص فردی، خانوادگی و محیطی افراد، تضمین کننده ازدواج موفق است، باید گفت، ترکیبی از بعضی خصوصیات فرد و همسر، به احتمال زیاد، پیش بینی کننده ازدواج موفق آنهاست. از جمله این خصوصیات، به طور خلاصه می توان به شباهت ها (در ابعاد فرهنگی، خانوادگی، سنی، تحصیلی، ظاهر جسمانی و .....)، ویژگی های شخصیت، سلامت روان، علاقه و مهارت در رابطه عاطفی، جذابیت جسمانی، میل و مهارت در رابطه جنسی، مهارت های حل مسئله و تعارض و حمایت خانواده دو طرف اشاره کرد.