رشد خودپنداره در طول دوره نوجوانی
نوجوانی دوره ای از زندگی شخص است که طی این دوران، درک شخص از خود عمیقاً تغییر خواهد کرد. در اینجا ما به بررسی تحقیقات رفتاری و نیز تحقیقات مربوط به تصویر سازی عصبی که اخیراً در زمینه رشد خودپنداره در طی دوره نوجوانی انجام گرفته است خواهیم پرداخت. تحقیقات انجام گرفته نشان گر این موضوع بوده است که نوجوانی نقش یک دوران رشدی مهم را برای خود و نیز دیگر ساختارهای عصبی مربوط به آن ایفا می کند. تحقیقاتی که اخیراً در زمینه تصویر سازی عصبی انجام گرفته است مؤید این مطلب بوده است که آن دسته از فعالیتهای نواحی مغزی که شامل پردازش شخص از خود می باشد و در بر گیرنده قشر پیشانی میانی می باشد، از آغاز نوجوانی تا بزرگسالی دستخوش یک سری تغییرات می گردد. این تحقیقات نشانگر این مطلب بوده است که احتمالاً رشد شناختی عصبی می تواند بر روی مشخصه های پدیداری رفتاری مربوط به نوجوانی تأثیر گذار باشد، پدیدارهایی همچون افزایش خود آگاهی شخص و نیز افزایش حساسیت شخص در برابر تأثیرات گروه همسالان (سباستین، برنت و بلک مور، 2008).
تحقیقاتی که اخیراً بر روی تصویر سازی عصبی انجام گرفته است نشانگر این مطلب بوده که تغییرات رشدی موجود در خود پنداره می تواند در اثر رشد کالبد شناختی عصبی و نیز تغییرات به وجود آمده در آن دسته از نواحی مغز که در رشد پردازش شخص از خود دخیل می باشند، ایجاد شده باشد. در قسمت بعدی به این موضوع اشاره خواهیم کرد.
مطالعات MRI انجام گرفته روی مغز نوجوانان
مطالعات ساختاری مربوط به تصویر سازی مغناطیسی که اخیراً انجام گرفته است نشانگر این مطلب بوده که آن دست از نواحی مغزی که در فرایند پردازش مربوط به خود دخیل می باشند در طول دهه دوم زندگی به رشد خود ادامه می دهند (گوگتای و همکاران، 2004). مقدار ماده سفید موجود در نواحی مختلف مغزی از قبیل قشر پیشانی، قشر آهیانه ای و گیجگاهی در زمان بین کودکی و بزرگسالی افزایش می یابد (پاس، 2005). به نظر می رسد این افزایش پدید آمده در مقدار ماده سفید باعث تداوم یافتن میلین دار شدن آکسون ها گردد (یاکولیو و لکورز، 1967).
در همین زمان، یعنی در فاصله بین کودکی و نوجوانی، حجم ماده خاکستری موجود در چندین ناحیه مغزی کاهش می یابد (گید، 1999). بر خی مطالعات MRI مبین این مطلب بوده است که طی دوران نوجوانی، حجم ماده خاکستری موجود در مغز، فرم حرف(U) بر عکس را دنبال می کند (بیتس، 1990).
همبستگی ها عصبی خود در دوران نوجوانی
مطالعات تصویر سازی عصبی انجام گرفته در مورد بازتابش خود در بزرگسالان نشانگر فعال شدن شبکه ای از نواحی مغزی به همراه فعال شدن همسان MPFC خلفی می باشد. آزمایش شوندگانی که در این مطالعات شرکت کرده اند در مورد ویژگی ها و رجحان های خودشان فکر می کردند. برای مثال: تفکر و تعمق شخصی در مورد افکار خودش و یا در مورد صفات و ویژگی های توصیف کننده او، باعث فعال شدنMPFC خلفی خواهد شد (جانسون و همکاران، 2006؛ دارگمبیون و همکاران، 2007). این ناحیه از مغز یکی از نواحی ای است که در طول دوران نوجوانی دستخوش تغییرات رشدی آناتومیکی می شود. یک تحقیق طولی MRI که اخیراً انجام گرفته نشان داده که MPFC یکی از آخرین نواحی مغزی است که رشد می کند (شاو و همکاران، 2008).
رشد دریافت چشم انداز طی دوران نوجوانی
خود آئینه ای اشاره به خود دارد آن گونه که توسط دیگران دیده می شود. در یک مطالعه رفتاری، رشد دریافت چشم انداز در دوران نوجوانی مورد بررسی قرار گرفت (چاندهوری و همکاران، 2006). در این آزمایش از کودکان 9 ساله، نوجوانان 13 ساله و بزرگسالان 24 ساله خواسته شد تصور کنند که او (چشم انداز اول شخص) یا قهرمان داستان (چشم انداز سوم شخص) کدام یک از دو نوع هیجان را در سناریوهای مختلف هیجانی احساس خواهند کرد. نتایج بدست آمده نشانگر این واقعیت بود که با افزایش سن، تفاوت زمان واکنش بین دریافت چشم انداز سوم شخص و اول شخص کاهش می یابد. این موضوع نشانگر این واقعیت است که مهارت شخص در دریافت چشم انداز بین کودکی و بزرگسالی پیشرفت می کند. متناوباً می توان گفت که همینطور که پیوستگی خودپنداره با سن شخص بیشتر می شود، نوجوانان نیز ممکن است از خود به عنوان اساس قضاوتشان در مورد دیگران استفاده کنند.
افزایش توجه شخص نسبت به چشم انداز های دیگران در طی دوران نوجوانی را می توان به مسأله پیامگیری تخیلی نیز نسبت داد. این عبارت اشاره به پدیده ای دارد که به موجب آن نوجوانان باور دارند که دیگران دائماً در حال نظاره کردن و ارزیابی کردن آنها می باشند، حتی اگر به واقع اینطور نباشد. این پدیده در اثر ترکیب دو مرحله مختلف شکل می گیرد. اولاً اینکه نوجوانان نیاز دارند که هویت خود را به گونه ای پرورش دهند که از والدینشان مجزا باشد (جدائی-تفرد). دوماً اینکه توسعه و پیشرفت چشم انداز اجتماعی باعث توجه روز افزون نوجوانان نسبت به توانائی دیگران در ارزیابی آنها می شود (لاپسلی، 1993). نتیجتاً این امر باعث می شود که نوجوانان میزان این ارزیابی ها را توسط دیگران در مورد خودشان بیش از آنچه در واقع وجود دارد تصور کنند.