نوروفیدبک و ورزش
قهرمانان ورزشی، بدنهایشان را به روشهای مختلف اما یا هدف مشترك رسیدن به بهترین كارایی و عملكرد ممكن پرورش میدهند. شما اغلب عضلاتتان را آماده میكنید اما به اهداف بزرگتان دست پیدا نمیكنید. مانعی سر راه شما قرار دارد و آن در بسیاری از مواقع فعالیتهای مغز شماست. با استفاده از نوروفیدبك میآموزید كه چگونه بطرز مؤثر و كارآمدی مغزتان را برای رسیدن به شرایط مطلوب اصلاح و تربیت نمایید. نوروفیدبك یكی از لوازم اساسی مورد استفاده تیمهای بزرگ ورزشی و قهرمانان المپیك برای دست یافتن به عملكرد بهینه است. نوروفیدبك طی جلسات مختلف، مغز را برای فعالیت با الگوی مناسب پرورش میدهد. این حالت در برگیرنده افزایش یا كاهش فعالیت امواج خاصی در مناطق خاصی از مغز است. فعالیت امواج مغزی شما به شكل برانگیختگی در بدن یا مغزتان بروز میكند. برای اینكه یك ورزشكار موفق باشد لازم است بدنش در حالت برانگیخته و ذهنش در آرامش باشد. این حالت غالباً قرار گرفتن در «Zone» نامیده میشود. هركدام از امواج مغزی (بتا، آلفا، تتا و دلتا) باید در سطح خاصی از فعالیت باشند تا این وضعیت حاصل شود.
نوروفیدبك (EEG بیوفیدبك) قابلیت بازآموزی فعالیت امواج مغزی برای كسب بهترین عملكرد در ورزشكاران رشتههای مختلف ورزشی را فراهم میكند. برای مثال برای آرامسازی ذهن هنگام تیراندازی با كمان میتوان از نوروفیدبك كمك گرفت. نوروفیدبك همچنین میتواند برای بهبود تمركز، كاركرد شناختی و كنترل هیجانات و مسائل بوجود آمده بدنبال ضربههای مغزی و یا صدمات سبك وارده به افزایش تعادل فیزیكی در ژیمناستیك، اسكیت روی یخ، اسكی و... استفاده شود. نوروفیدبك همان بیوفیدبك امواج مغزی است. معمولاً یك جفت الكترود روی پوست سر و یك یا دو الكترود هم به لاله گوشها وصل میشوند. این وسیله فیدبك سریع صوتی یا تصویری از فعالیت امواج مغزی فرد به او درآمد میدهد. فعالیت الكتریكی مغز به كامپیوتر فرستاده میشود. ما معمولاً بدلیل ناآگاهی از فعالیت امواج مغزی خود، از تأثیرگذاری مناسب و مطمئن بر آنها ناتوانیم. در حالیكه نمایش این امواج روی صفحه مانیتور و فقط چند هزارم ثانیه پس از تولید آنها، به ما این امكان را میدهد كه از طریق فرایند شرطیسازی عامل آنها را تغییر دهیم. اكنون و به این ترتیب ما واقعاً قادر به بازآموزی مغزمان شدهایم. در ابتدا تغییرات كوتاهمدت هستند اما پس از مدتی دوام بیشتری مییابند و با استمرار بیوفیدبك، تمرین و مدیریت، این آموزش در اكثر افراد اتفاق افتاده و تداوم مییابد. محل قرار دادن اكترودها بر مبنای نقشه مغزی بدست آمده از الكتروانسفالوگرافی كمی (QEEG) و مناطق مغزی مرتبط با كاركردهای خاص تعیین میشود.
حوزه دیگر تأثیرگذاری نوروفیدبك بر ورزش، افزایش تعادل فیزیكی در ورزشكاران است. فواید حاصل از افزایش تعادل فیزیكی بر ورزشهایی مانند ژیمناستیك، اسكی، اسكیت روی یخ، هاكی، اسكیت، اسنوبورد، باله و حتی تنیس، بسكتبال، بیسبال، فوتبال و هنرهای رزمی واضح و روشن است. همچنین گاهی مشكلات تعادلی به دنبال صدمات مغزی در ورزشهایی مانند اسكی یا هاكی بوجود میآیند.
برای مثال بازیكنان تیم فوتبال آث میلان ایتالیا هر دو هفته یكبار، در اتاقی با دیوارهای شیشه ای، به نام «اتاق ذهن» (MindRoom) جمع می شوند. دراین اتاق هر بازیكن مقابل یك كامپیوتر مینشیند و امواج مغزی خود را –به صورت شبیه سازی شده- روی صفحه مانیتور تماشا میكند. هراز گاهی یك پالس نافرم روی صفحه ظاهر می شود : ضربه پنالتی كه مقابل یوونتوس از دست رفت یا خشم ناشی از نیمكت نشینی در بازی قبل. وقتی این پالس های ناگهانی ظاهر می شوند، كار بازیكن این است كه افكار ناجور را از خود دور كند و سعی كند به آرامش لازم دست یابد. پشت دیوار شیشه ای اتاق، دكتر برونو دمیكلیس، روانشناس ورزشی تیم كه امواج مغزی ستارگان را تماشا میكند، وضعیت تمركزی آن ها را ارزیابی كرده و گهگاه دستورات لازم را در گوشی های آنها زمزمه می كند.
دكتر برونو دمیكلیس (BrunoDemichelis)، روانشناس ورزشی مشهور، در جلسه سالیانه BFE در برلین، درباره اتاق ذهن و استفاده بازیكنان آث میلان از نوروفیدبك توضیحاتی ارائه كرد. در این جلسه دكتر دمیكلیس به استفاده موفقیتآمیز از بیوفیدبك به منظور كسب آمادگی برای ضربات پنالتی، پاس های صحیح و احیا بازیكنان پس از یك تمرین سخت اشاره كرد و همچنین درباره افزایش قابل توجه در توانایی كنترل تغییرات ضربان قلب بازیكنان آث میلان صحبت كرد. اتاق ذهن همان سلاح مرموزی است كه به آث میلان كمك كرد تا منچستر یونایتد را با نتیجه 3 بر صفر شكست دهد و به مسابقه فینال لیگ قهرمانی اروپا در تاریخ 23 می 2007 در آتن یونان راه یابد.
مارس 2006، داریو سیمیچ (DarioSimic)، به تازگی همراه تیم ملی کرواسی از بازی مقابل آرژانتین در باسل برگشته است. داریو در این بازی که با نتیجه 2-3 به نفع کرواسی تمام شد، گل پیروزی بخش تیمش را به ثمر رساند. او می گوید : « لحظات سختی بود. من توانستم تمرکزم را حفظ کنم. آنچه به من کمک کرد برنامه ای بود که روانشناس تیممان، دکتر دمیکلیس، در آث میلان بکار گرفته بود. بازیکنان تیم های بزرگ باید بر مشکلات بسیاری غلبه کنند. باید بتوانی خودت را از استرسی که هنگام تمرین، سفر و بازی روی هم انباشته می شود خلاص کنی. اینکه بتوانی خودت را در بهترین فرم حفظ کنی و آماده باشی تا هر وقت لازم شد به زمین بروی کار خیلی مشکلی است. باید بگویم که آث میلان این توانایی و اعتماد به نفس را به من داد.» دکتر دمیکلیس درباره داریو می گوید : « داریو یک قهرمان واقعی است. تنها در چند جلسه ما توانستیم فرمول مناسبی برای تحلیل و بهبود وضعیت ذهنی او پیدا کنیم. به این ترتیب او توانست قابلیت تحرک، کنترل استرس و رفتارش را، در زمانیکه به زمین فرستاده می شود بهبود بخشد.»