سلامت جنسی چیست؟

در سال ۲۰۰۰، متخصصان سازمان بهداشت پان آمریکا (PAHO) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) با برگزار چند جلسه متعدد در پی تعاریف تخصصی تر در مورد سلامت جنسی برآمدند. سلامت جنسی چیست؟ در این جلسه مسائل مختلفی از جمله ایمنی جنسی، تمایلات جنسی، رابطه جنسی، گرایش جنسی، وابستگی عاطفی و روند تولید مثل مورد بررسی قرار گرفت. تعریف سلامت جنسی از نظر کارشناسان سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سلامت جنسی به یک حالت جسمی، عاطفی، روانی و اجتماعی خوب در ارتباط با مسائل جنسی اشاره دارد. در واقع سلامت جنسی صرفا به معنی فقدان بیماری، اختلال عملکردی و نقص نیست. بلکه عوامل روحی و روانی نیز در این تعریف گنجانده شده است. در واقع سلامت جنسی به یک رویکرد مثبت و قابل احترام در روابط جنسی گفته می شود که در آن فرد از رابطه خود لذت برده و ایمن باشد. ضمن این که وجود اجبار، تبعیض و خشونت می تواند سلامت جنسی را خدشه دار کند. مولفه دیگری که در تعریف سلامت جنسی آمده است حفظ حقوق جنسی طرفین می باشد. تمایلات جنسی سلامت و بهداشت جنسی را نمی توان بدون در نظر گرفتن گسترده ای از مسائل جنسی، که زیربنای رفتارهای مهم و نتایج مربوط به سلامت جنسی است تعریف کرد. یکی از این زیر بناها، تعریف تمایلات جنسی است که به شرح زیر می باشد: یکی از وجوه اصلی روابط جنسی در انسان ها در طول زندگی، هویت جنسیتی و نقش ها، گرایش جنسی، تمایلات جنسی، لذت، صمیمیت و تولید مثل است. تمایلات جنسی به معنی ابراز و تجربه کردن افکار، خواسته ها، باورها، نگرش ها، ارزش ها، رفتارها، شیوه ها، نقش ها و روابط می باشد. تمایلات جنسی با تمام این عوامل تعریف می شود اما ممکن است همه آن ها در طول زندگی انسان تجربه نشود. تمایلات جنسی در اثر تعامل، از عوامل زیستی، روانی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، حقوقی، تاریخی، مذهبی و معنوی تاثیر می پذیرد. تعریف جنسیت جنسیت به ویژگی های بیولوژیکی اشاره دارد که انسان ها را به دو نوع زن یا مرد تقسیم می کند. در حالی که این مجموعه از ویژگی های بیولوژیکی متقابلا منحصر به فرد نیست. به طوری که برخی از افراد ویژگی های هر دو جنس را دارند. در باور عموم و در بسیاری از زبان ها، اصطلاح رابطه جنسی اغلب به معنی “فعالیت جنسی” است. اما از نظر فنی رابطه جنسی یا همان اصطلاح “سکس” به معنی کلیه مسائل جنسی است. مسائل مربوط به سلامت جنسی سلامت جنسی، یک اصطلاح گسترده است که چالش ها و مشکلات بسیاری را در خود جای داده است. بیشتر نگرانی های در مورد بهداشت جنسی ناشی از حقوق جنسی، لذت جنسی، تمایلات جنسی، رضایت جنسی، بیماریهای جنسی (HIV / AIDS و یا بیماری های مقاربتی جنسی)، خشونت، ختنه زنان، اختلال عملکرد جنسی و سلامت روان مربوط به سلامت جنسی می باشد. در واقع وجود و اختلال در هرکدام از عوامل بالا می تواند موجب اختلال در سلامت جنسی شود. مسائل مربوط به مشکلات جنسی را می توان به ۵ دسته زیر تقسیم کرد: نگرانی های مربوط به ایمنی جنسی نیاز به رفتارهای ارتقاءدهنده سلامت برای شناسایی اولیه مشکلات جنسی (برای مثال چک آپ و غربالگری سلامت پستان و بیضه به صورت منظم) نیاز به رفع مشکلات مربوط به اجبار جنسی و خشونت جنسی (از جمله تجاوز، سوء استفاده جنسی و آزار و اذیت) نیاز به رفع مشکلاتی مثل ختنه زنان نیاز به جلوگیری از انتقال امراض مقاربتی جنسی (از جمله اچ آی وی) نیاز به کاهش عواقب جنسی ناشی از ناتوانی جسمی یا روانی نیاز به کاهش تاثیر بیماری ها، جراحی و درمان بر روی زندگی جنسی نگرانی های مربوط به تمایلات جنسی نیاز به ارتقا دانش جامعه در مورد بدن، پاسخ های جنسی و لذت بردن از روابط جنسی نیاز برای به رسمیت شناختن ارزش لذت جنسی در طول زندگی نیاز به ارتقاء ایمنی روابط جنسی نیاز به پرورش اعمالی که بتواند در روابط متقابلا لذت بخش باشد نگرانی های مربوط به جنسیت نیاز به برابری جنسیتی نیاز به رفع همه اشکال تبعیض جنسیتی نیاز به احترام و پذیرش تفاوت های جنسیتی نگرانی های مربوط به وابستگی های عاطفی نیاز به رفع روابط استثماری، اجبار و یا خشونت آمیز نیاز به بالا بردن سطح اطلاعات خانواده ها نیاز به یادگیری مهارت هایی مانند تصمیم گیری، ارتباطات، ابراز وجود و مذاکره، که موجب افزایش روابط شخصی می شود نیاز به آموزش پذیرش اتفاقاتی مانند عشق و طلاق نگرانی های مربوط به تولید مثل نیاز به انتخاب آگاهانه و مسئولانه در مورد تولید مثل نیاز به پیشرفت درمان ها باروری بدون در نظر گرفتن سن، جنسیت و … دسترسی به تجهیزات و امکانات بهداشتی برای درمان ناباروری ایمنی مادران پیشگیری و مراقبت از ناباروری احترام و به رسمیت شناخت تمام موارد بالا ضمن پیشگیری و دسترسی به امکانات درمان کلیه بیماری های جنسی، می تواند سلامت جنسی جامعه را تضمین کند. در واقع سلامت جنسی تنها جلوگیری و درمان بیماری های جسمی نیست. بلکه سلامت افراد از نظر روحی، عاطفی و روانی نیز در این تعریف جای دارد. در واقع متخصصان معتقدند که اگر فردی از نظر جسمی آماده برقراری رابطه جنسی است و هیچ بیماری ندارد به این معنی نیست که او از سلامت جنسی برخوردار است. سلامت جنسی این فرد در صورتی تایید و تضمین می شود که او از نظر تمام جنبه ها ذکر شده در بالا سالم باشد. به عنوان مثال فردی که از نظر جسمی سلامت است اما شریک جنسی خود را به اجبار وارد رابطه می کند از سلامت جنسی برخوردار نیست. برعکس این قضیه نیز می تواند صادق باشد. یعنی فردی که از نظر روانی سالم است اما از نظر جسمی قادر به برقراری رابطه نیست در تعریف زیر نمی گنجد: “سلامت جنسی به معنی سلامت جسمی، عاطفی، روانی و اجتماعی یک فرد در روابط جنسی است.”