مهارت ابراز وجود و جرات ورزی
ارتباط جرات مندانه گونه‌ای از ارتباط است كه در آن هر احساسی بجز اضطراب به‌راحتی ابراز شده و نتیجه آن حرکت به سوی اهداف و مقاصد شخصی بدون ضایع كردن حق دیگران است.
آیا برایتان اتفاق افتاده است که در موقعیتی قرار بگیرید و از شما درخواستی شود که شما با آن موافق نیستید. دوستی شما را برای تجارت شبکه‌ای پرزنت می‌کند، کسی از شما می‌خواهد الکل یا موادمخدر مصرف کنید و یا فردی از جنس مخالف از شما تقاضای ازدواج می‌کند.؟
آیاتاکنون برایتان پیش آمده که شخصی از شما بخواد تا وسیله شخصی خود را دراختیار او قرار دهید به نحوی که شما راضی نباشید حال این فرد آشنا باشد یا غریبه ؟
ساده تر بگوییم اگر فردی از شما بخواهد تا شما گوشی همراه خود را مدتی به او امانت بدهید وشما راضی نبوده و به علت رودرباستی این کار را کرده و بعدا پشیمان شوید . شما در این گونه موارد چه اقدامی می کنید ؟
آیا می دانید برای اینکه در این مواقع پیروز میدان باشید باید از چه تکنیکی استفاده کنید ؟
در ذیل برآن هستیم تا شما را با یکی از مهم ترین مهارتهای زندگی که امروزه خیلی از انسان ها با آن درگیر هستند آشنا کنیم.
تعریف ابراز وجود و جرات ورزی :
رفتار جراتمندانه یك رفتار بین فردی است كه شامل ابراز صادقانه و نسبتاً رك افكار و احساسات می‌باشد، به نحوی كه از نظر اجتماعی مناسب بوده و احساسات و آسایش دیگران نیز در آن مد نظرباشد به طور كلی جرات‌مندی را می‌توان توانایی ابراز صادقانه نظرات، احساسات و نگرش‌ها بدون احساس اضطراب دانست. جرات‌مندی همچنین شامل دفاع فرد از حقوق خود می‌باشد، به شكلی كه حقوق دیگران پایمال نشود.
1- پرخاشگرانه: در این نوع ارتباط فرد با تهدید كردن و تضییع حق دیگران توهین آمیز برخورد می كند.
2- منفعلانه: دراین نوع ارتباط فرد با عذر خواهی افراطی و كوچك انگاری خود تمامی افكار، احساسها و حقوق شخصی خود را به نفع طرف مقابل نادیده می گیرد.
3- جرات مندانه: ارتباط جرات مندانه گونه‌ای از ارتباط است كه در آن هر احساسی بجز اضطراب به‌راحتی ابراز شده و نتیجه آن حرکت به سوی اهداف و مقاصد شخصی بدون ضایع كردن حق دیگران است.
هرکدام از سبک های ارتباطی فوق دارای اجزایی شامل باورها ، رفتارها ، رویارویی ،تجربه احساسات ،تاثیری که برمی تواندبردیگران می گزارند می شود .
در سبک پرخاشگرانه باور فرد براین است که همه باید مثل من باشند،من هرگز اشتباه نمی کنم،حق با من است ولی تو اشتباه می کنی وهمیشه خودرا همه چیزدان می دانند اینگونه افراد ذهنشان بسته است واجازه ورود هر نوع اطلاعاتی را نمی دهند وبه طور کلی شنونده ای ضعیف هستند ،خود را رئیس می دانند ودیگران را تحقر میکنند حتی ممکن است دیگران را مورد حمله فیزیکی – کلامی و... قرار دهند . افرادی که سبک برقراری ارتباطشان پرخاشگرانه است رفتار خشم را در دیگران برمی انگیزدوباعث ایجاد مقاومت – برخورد دفاعی – دروغگویی- پنهانکاری و.... در فرد مقابل می شود
اما باور افراد باسبک منفعلانه این است که هرگز عواطف واقعی خویش را ابراز نکن ،طوفان ایجاد نکن ،مخالفت نکن،دیگران ار تو بیشتر حق دارند ویا به دردسرش نمی ارزد اینگونه افراد همیشه به صورت غیر مستقیم موافق انجام کار ومحتاط می باشند. سعی میکنند هوای هر دوطرف را داشته باشند ودائما بدون آنکه لازم باشد عذرخواهی می کنند،به جای اقدام کردن شکوه وشکایت می کنند واجازه می دهد دیگران برایش تصمیم بگیرند اینگونه باورها ورفتار دراین افراد باعث می شود تا پرتوقع کردن دیگران می شود ودلیل تراشی را در دیگران بر می انگیزد
اما سبکی که از همه مهمتر ولازم است ما براساس آن عمل کنیم واین سبک را به فرزندانمان نیز آموزش دهیم سبک جراتمندانه یا همان ابراز وجود است حال ببینیم باور ها ، احساسات ،وتاثیری که اینگونه افراد بر دیگران دارند چیست ؟
باور افراد با ابراز وجود این است که هم خودش وهم دیگران ارزشمند هستند ،هم دیگران وهم من بر حق هستیم .این افرادگوش دهنده فعال وکارآمدی هستند ،محدودیت وانتطارات را ابراز می دارند هرگونه مشاهده ای را بیان می کنند واز همه مهمتر به مراقب احساسات دیگران هستندو به دیگران برچسب نزده وقضاوت نمی کنند انتظارات این افراد واقع بینانه بوده ومنصفانه وعادلانه رفتار می کنند در رفتار غیر کلامی این جملات را بیان می کنند که :
- انتخاب من این است که ...........
- من فکر می کنم ...........
- به نظر من ..............
این افراد بااین برخورد و رفتار باعث افزایش عزت نفس دیگران نیز می شود و در پایان این قسمت بگوییم رفتار جرأت‌مندانه به فرد كمك می‌كند كه بتواند:
احساسات خود را ابراز كند،روابط خود را بهبود بخشد،اگر لازم باشد اعتراض كند،نظر خود را بیان كند،درخواست كند. بتواند محکم نه بگوید،به خود اطمینان داشته‌باشد،اعتماد به‌نفس خود را افزایش دهد،احترام دیگران را نیز جلب كند،توانایی تصمیم‌گیری خود را بهبود بخشد و حقوق خود نیز را حفظ كند. علاوه بر این موراد جرأت‌ورزی در موقعیت‌های زیر هم به دردتان می‌خورد:
1ـ تقاضای معقول از دیگران
2ـ برخورد درست با مخالفت دیگران
3ـ جلوگیری از تعارضات پرخاشگرانة غیرضروری
4ـ اعلام موضع خود در تصمیم‌های جمعی برای ورود به دنیای این افراد حداقل باید از سه مرحلة زیر عبور کنید:
الف : پیش از اعلام موضع
1ـ ابتدا از موضع خود مطمئن شوید، یعنی مشخص كنید كه می‌خواهید بگویید بله یا خیر. اگر مطمئن نیستید، بگویید كه برای پاسخ دادن باید كمی فكر كنید. به شخص مقابل بگویید كه بداند چه زمانی پاسخ خواهید گفت.
2ـ اگر شما كاملا متوجه نشده‌اید كه فرد مقابل از شما چه تقاضایی دارد، از او توضیح روشنی بخواهید
ب: اعلام موضع با جمله سه بخشی
1ـ بخش همدلانه یا بازخورد مثبت: این بخش که با کلمة «من» شروع می‌شود فضا را دوستانه می‌کند و از پرخاشگرانه بودن جمله‌تان جلوگیری می‌کند. همچنین طرف مقابل معمولا می‌فهمد که شما علت درخواست و مشکل او را درک کرده‌اید: «من می‌دونم که تو موبایل من رو لازم داری...»
2ـ بخش استدلالی: در این بخش دلیل یا دلایل تصمیم خودمان را اعلام می‌کنیم. این دلایل باید تا حد ممکن کوتاه، واضح و روشن باشند. یادتان باشد آوردن دلیل اضافی به ضرر خودتان تمام می‌شود: «اما چون تصمیم گرفتم موبایلم رو به کسی قرض ندهم/ یا/ چون در طول روز به موبایلمو احتیاج پیدا می‌کنم...»
3ـ بخش قاطع اعلام تصمیم: خیلی‌ها به این بخش نمی‌رسند و به همین خاطر جملة ناتمام‌شان موجب می‌شود طرف مقابل سوء استفاده کند و سکوت در این بخش را دلیل بر رضایت بگیرد. در این بخش ما تصمیممان را بدون تعارف اعلام می‌کنیم: «موبایلمو بهتون نمی‌‌دم.»
ج: اعلام موضع در شرایط خاص : این بخش زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که طرف خیلی سمج بوده و از موضع خودک.تاه نیاید می‌توانید از تکنیک‌های خاص این بخش استفاده کنید:
1ـ سی‌دی خش‌دار:در این تکنیک که به آن «صفحة خط افتاده» هم می‌گویند ما دقیقا مثل یک سی‌دی آسیب دیده مرتب یک جمله را بی‌کم و زیاد تکرار می‌کنیم. این جمله در ابتدا همان بخش دوم و سوم مرحله قبل است و بعد می‌توانید فقط به بخش آخر اکتفا کنید. یادتان باشد که شما هیچ چیزی نمی‌شنوید. شما یک سی‌دی خش‌دار هستید که هیچ استدلالی را نمی‌شنوید. زبان بدن شما باید قاطعانه و بدون تغییر باشد. شما اگر جای طرف مقابل باشید، از این همه تکرار خسته نمی‌شوید؟ خب، هدف ما هم همین است
2ـ قاطعیت پیش‌رونده: شما می‌توانید از یک جملة سه بخشی محترمانه شروع کنید و در صورت ادامه، مرتب زبان بدن و لحن و محتوای جمله‌تان را قاطعانه‌تر کنید و اگر جواب نداد محیط را ترک کنید. این تکنیک برای ایستادگی در مقابل دعوت به سیگار و مشروب و موادمخدر توصیه می‌شود. به این روش جرأت‌مندی فزاینده هم گفته می‌شود
3ـ خلع سلاح: همان‌طور که گفتیم افراد پرخاشگر با برچسب زدن و جریحه‌دار کردن احساساتتان می‌خواهند به هدفشان برسند. شما بعد از به کار بردن جملة سه بخشی در مقابل این افراد معمولا می‌شنوید: «خیلی خودخواهی» بهترین راه در مقابل این افراد این است که بگویید «اگه این کار خودخواهیه آره من خودخواه‌ام» و او سلاحش را از دست داده است! البته یادتان باشد حتما مطمئن باشید طرف می‌خواهد سوء استفاده کند.
4ـ خود را به خنگی زدن: این تکنیک در مقابل انتقادهای زیاده از حد کاربرد دارد. در مقابل این موقعیت خود را به خنگی بزنید. مثلا اگر کسی به نحوة کار کردن شما ایرادی غیر منطقی گرفت و گفت «تو کار خودتو بلد نیستی» می‌توانید زبان بدن ساده‌لوحانه به خودتان بگیرید، یک لبخند احمقانه بزنید و بگویید: «آره اتفاقا خودمم فکر می‌کنم کارمو بلد نیستم!»
5 ـ عوض کردن موضوع صحبت: وقتی شما با چند بار گفتن جملة سه بخشی نتیجه نگرفته‌اید موضوع صحبت را عوض کنید.