1. دستگاه EST (درمان بر اساس تحریک الکتریکی):
· تعریف: دستگاه الكتروشوكوسیله‌ای است كاملاً بی‌خطر كه برای ایجاد تحریك الكتریكی در روی پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه با دستگاهECT ( Electro Convulsion Therapy)كه در روانپزشكی كاربرد دارد، به لحاظ عملكرد و موارد كاربرد به كلی متفاوت است. دستگاه‌هایECTبرای ارائه تحریك الكتریكی نسبتاً قوی بر سیستم اعصاب مركزی (مغز) به كار گرفته می‌شوند و در واقع به دلیل تشنج ناشی از اثر این تحریك نامECT بر آنها گذاشته شده است. در مقابل دستگاهEST تحریك الكتریكی بسیار خفیفی را بر روی پوست (و نه بر سیستم اعصاب مركزی) وارد می‌سازد كه اثر ناشی از این تحریك به صورت گزش پوست احساس می‌شود. البته شدت این گزش برحسب درجة شوك متفاوت خواهد بود و چنانچه در حد مناسبی زیاد باشد، می‌تواند حالت بیزاری و اجتناب را در فرد ایجاد كند. همراه شدن این حالت(اجتناب) به عنوان یك محرك غیرشرطی ناخوشایند با آنچه رفتار نامطلوب یا غیرمعمول در نظر گرفته می‌شود (به عنوان محرك شرطی) باعث انتقال احساس بیزاری و اجتناب، به محرك شرطی شده و از این طریق اثرات درمانی خود را ایجاد می‌كند. به این‌ترتیب تكنیك‌های شرطی‌سازی اجتنابی (Avoidance Conditioning)، بیزار ساز (Aversive Therapy) و توقف فكر (Thought Stopping)، اصلی‌ترین روشهایی به شمار می‌آیند كه این دستگاه در آن به كار گرفته می‌شود.
· کاربرد: تكنیك‌های فوق كمك مؤثری در درمان اختلالاتی از قبیل وسواس‌های فكری و عملی، اعتیاد به مواد مخدر، عادات نامطلوب رفتاری و انحرافی و... به شمار می‌آید.
2. دستگاه LT (نور درمانی):
· تعریف: نور درمانی روشی ساده است که در آن از یک جعبه ، نوری فاقد طیف آبی به طور مستقیم به پلک چشم شما تابیده می شود. در واقع هدف این تابش، رتینای چشم شماست که در پشت چشم قرار دارد و اخیرا معلوم شده که یک گیرنده ی بسیار قوی نور است و با ساعت بیولوژیک بدن در ارتباط تنگاتنگی است. در این روش مقدار معینی نور – معمولا حدود 1000 لاکس- به مدتی مشخص – بین 10 تا 15 دقیقه در روز- به چشم شما تابانده می شود. نور درمانی موجب افزایش میزان سروتونین می شود که هورمونی کلیدی در اختلالات خلقی است.
· کاربرد: بررسی ها نشان داده اند که استفاده از نوردرمانی به کاهش دوره های افسردگی، اختلال دو قطبی، اختلال خواب کمک می کند. امروزه نور سفید در مداوای سرطان ها، بی اشتهایی، بی خوابی، اعتیاد به باده خواری، دارو و بسیاری موارد دیگر به کار می رود.
3. سیستم کنترل تنش آلفا-استیم (alpha-stim):
· تعریف: کمی از یک گوشی همراه بزرگتر بوده که برای درمان، دو الکترود را به گوش، مچ‌دست یا پیشانی متصل می‌کنند. این دستگاه سپس روشن شده و یک احساس سوزن‌سوزن شدن در اطراف الکترودها ایجاد می‌کند. بیماران معمولا سه روز تا یک هفته پس از استفاده از این دستگاه، خواب بهتری را تجربه کرده و احساس افسردگی، عصبانیت یا اضطراب در آنها کاهش می‌یابد. پس از سه هفته، نتایج نشان داده‌اند که تمرکز و توانایی هضم و یادآوری اطلاعات نیز تا حد زیادی بهبود می‌یابد.
نویسنده: زهرا خیَر، دانشجوی دکتری تخصصی روان شناسی دانشگاه اصفهان.